1920 թվականին Գյումրի քաղաքում էր գտնվում աշխարհի ամենամեծ որբանոցը, որտեղ ապրում էին ավելի քան 20000 հայ որբեր, որոնց ծնողները սպանվել էին Արևմտյան Հայաստանում թուրքերի կողմից:
Այս երեխաներին թուրքական գերությունից փրկել են 1-ական ոսկե մետաղադրամով և փրկել ԱՄՆ իշխանությունների և հասարակական կազմակերպությունների կողմից։
1915-1916 թվականներին ամերիկացի և ֆրանսիացի միսիոներները թուրքական գերությունից փրկել են 814000 հայ երեխաների և բաժանել աշխարհի ավելի քան 70 երկրների հատուկ մանկատներին։ Սրանք ժամանակակից համաշխարհային հայկական սփյուռքի տատիկներն ու պապերն են: Եվս 20000 երեխա տեղավորվել է Գյումրի քաղաքի ապաստարանում։ Սրանք ժամանակակից Լենականցիների մեծամասնության տատիկներն ու պապերն են:
Եվ եւս 360.000 հայ երեխա մնացել է թուրքական գերության մեջ։ Նրանց ընդունել են մահմեդականություն, տվել թուրքական անուններ և արգելել հիշել իրենց հայ ծնողներին։ Նրանք այժմ Թուրքիայում ունեն մի քանի միլիոն ժառանգներ, որոնք պաշտոնապես համարվում են «թուրք» ու «քուրդ»։ Սրանք այսպես կոչված «կրիպտո-հայերն» են։
Այս թեման Թուրքիայում տաբու է։
Սակայն ժամանակակից տեխնոլոգիաները (Facebook, Instagram, TikTok, YouTube և այլն) թույլ են տալիս այս ճշմարտությունը փոխանցել ողջ մարդկությանը։ Այսօր մենք հնարավորություն ունենք ամբողջ աշխարհին ցույց տալ արխիվային լուսանկարներ և փաստաթղթեր։
